Vlaamse toetsen bieden kansen voor iedereen in het onderwijs

Doen we het goed?  Hoe doen andere, vergelijkbare scholen het en dit over netten en koepels heen? Als directie en leerkracht kan je wel afgaan op informatie van schoolverlaters, maar blijft het altijd wat blind varen.  Recent waren we met de parlementsleden in Ierland waar dergelijke centrale toetsen de normaalste zaak van de wereld zijn.  Vragen die we stelden over de “bedreiging” die er van dergelijke centrale toetsen uit zouden gaan, werden op wenkbrauwgefrond  onthaald.  “Waarom zou je geen data willen hebben” was hun antwoord.

Dat onze onderwijskwaliteit onder druk staat, is een signaal dat we zowel van ervaren leerkrachten, van hogescholen als van de arbeidsmarkt krijgen en wat ook -helaas- wordt bevestigd in internationale, vergelijkende onderzoeken (PISA, TIMMS, PIRLS). “Als ik nu van de leerlingen of beginnende studenten zou vragen wat we 15 jaar geleden vroegen, ze hadden allemaal een onvoldoende” vertrouwde een directeur me recent nog toe.  We zijn er nu eindelijk in geslaagd dat iedereen erkent dat onze onderwijskwaliteit daalt, maar een deel van de vertegenwoordigers van dat veld schiet nog in een kramp als je er ook iets aan probeert te doen door de vinger aan de pols te houden met Vlaamse, centrale toetsen.  Immers bij die internationale onderzoeken krijg je maar eens om de zoveel jaar informatie van een steekproef en niet van alle leerlingen.

Het decreet voor de Vlaamse toetsen is net voor het zomerreces een eerste keer principieel werd goedgekeurd. Nu gaan we aan de slag met de adviezen van de VLOR, de SERV en de Vlaamse Toezichtscommissie.  En zijn er terechte bezorgdheden over het mogelijks ranking van scholen? Ja.  Die houden ons ook bezig.  Maar als men dat in andere landen, waar ook openbaarheid van bestuur geldt, kan regelen, dan kan dat bij ons ook. Het is juridisch mogelijk om openbaarheid van toetsresultaten te vermijden. De Grondwet laat toe dat er wettelijke uitzonderingen worden gemaakt op het principe van de openbaarheid. Dit doen we door in het voorontwerp van decreet een geheimhoudingsplicht in te schrijven die een absolute uitzondering is op de openbaarheid. We passen met andere woorden een mogelijkheid toe die expliciet in de Grondwet is voorzien. Dit is de meest effectieve manier om ranglijsten te vermijden. Daarnaast nemen we nog een bepaling op dat gegevens niet mogen publiek gemaakt worden en dat er geen rankings mogen opgesteld worden. Dus laat het duidelijk zijn: we willen geen rankings.

We zien internationaal dat er succesvol centrale toetsen zijn geïmplementeerd zonder dat er ooit rankings zijn opgemaakt. Dat is onder meer het geval voor Duitsland, Tsjechië, Slovenië en zelfs bij onze vrienden uit Franstalig België.

Ik vraag me echt af waarom sommigen zo bang zijn om centraal te toetsen, terwijl al jaar en dag de interdiocesane proeven, OVSG-toetsen en peilingen worden afgenomen. Wat wel opvallend is dat deze, net als de inspectie, blijkbaar niet de daling in de onderwijskwaliteit hebben gedetecteerd.

In alle eerlijkheid: ik ben ontgoocheld in de kwaliteit van het VLOR-advies. Ik heb het gevoel dat er een hiërarchie wordt ingebouwd in grondwetten, namelijk de vrijheid van onderwijs versus kwaliteitsvol onderwijs terwijl je als leerkracht en school kwaliteitsvol onderwijs wil geven in een eigen context en met eigen accenten. En dat kan. Deze toetsen zullen misschien na wetenschappelijke analyse ook blootleggen -daar ze school, net-en koepeloverschrijdend zijn- dat bepaalde pedagogische aanpakken uit leerplannen minder goede resultaten opleveren.  Of dat bepaalde methoden/handboeken consequent lagere resultaten geven bij alle leerlingen.  Zij die heel hard in de richting van de leerkracht wijzen, doen dit misschien net om die zaken uit het licht te houden.

Maar zoals gezegd : we weten het niet omdat we geen centrale, Vlaamse gevalideerde en betrouwbare toetsen hebben en dus worden deze nu ontwikkeld.  Voor het onderwijs, voor de leerlingen, voor de scholen, voor het beleid én voor u als leerkracht. 

Bekijk mijn volledige tussenkomst in het Vlaams Parlement via deze link of lees het verlsag op de website van het Vlaams Parlement.